Wettelijk kader

Cliëntondersteuning kan preventief worden ingezet, maar ook als er een zorgbehoefte is of als een burger al zorg of ondersteuning krijgt. Als er zorg of ondersteuning nodig is, biedt de overheid een vangnet via verschillende wetten: de Jeugdwet, de Wmo, de Participatiewet, de Wlz, de Zvw. Cliëntondersteuning biedt ondersteuning bij het verkrijgen van zorg en/of ondersteuning uit een of meer van deze wetten.

Cliëntondersteuning is sinds 2015 gedecentraliseerd in twee wetten:

• De Wmo 2015 bepaalt dat gemeenten onafhankelijke cliëntondersteuning moeten bieden aan hun burgers. Die moet gratis zijn, levensbreed, onafhankelijk en in het belang van de cliënt. Door de decentralisatie van veel zorg is er veel veranderd. Ook voor mensen met een beperking en chronische ziekte. Er wordt een nog groter beroep gedaan op hun zelfredzaamheid en hun netwerk. Onafhankelijke cliëntondersteuning is hierbij cruciaal.
• De Wet langdurige zorg (Wlz) bepaalt dat zorgkantoren onafhankelijk cliëntondersteuning moeten inkopen voor mensen met een indicatie voor de Wlz.

Zowel de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) als de Wet langdurige zorg (Wlz) definiëren cliëntondersteuning als een onafhankelijke vorm van ondersteuning die waar nodig alle levensterreinen kan omvatten.

Wmo

De regering heeft ervoor gekozen om de verplichting voor gemeenten om cliëntondersteuning te bieden voor alle cliënten, van alle leeftijden en over alle levensdomeinen, in één wet te regelen: de nieuwe Wmo 2015. De cliëntondersteuning voor jeugd en gezin is dus ook in de Wmo 2015 geregeld en niet in de Jeugdwet.

Artikel 1.1.1. van de Wmo 2015 definieert cliëntondersteuning als: "Onafhankelijke ondersteuning met informatie, advies en algemene ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van de zelfredzaamheid en participatie en het verkrijgen van een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen."

Daarmee is in één wet de cliëntondersteuning voor het gehele sociale domein (dus ook voor de Jeugdwet en de Participatiewet) én andere levensgebieden zoals schuldhulpverlening, onderwijs, gezondheidszorg, wonen, werk en inkomen geregeld.

Wlz

De Wmo regelt de cliëntondersteuning bij de toeleiding tot de poort van Wlz (CIZ, zorgkantoor). Vanaf het moment dat een Wlz-indicatie is afgegeven, wordt de cliëntondersteuning vanuit de Wlz geregeld.

De Wlz definieert cliëntondersteuning als volgt: "onafhankelijke ondersteuning met informatie, advies, algemene ondersteuning en zorgbemiddeling die bijdraagt aan het tot gelding brengen van het recht op zorg in samenhang met dienstverlening op andere gebieden."